تله های زندگی را بشناسید و از آنها رها شوید!

برای کشف راه رهایی از تله های زندگی ابتدا باید آن ها را شناخت. تله های زندگی یا طرحواره ها، الگوهای اشتباه از نوع فکر یا رفتار  انسان هستند. این الگوهای اشتباه به دلیل مشکلاتی در دوران کودکی شکل گرفته اند و در تمام دوران زندگی به صورت داتمی تکرار می شوند. تله های شناختی از دوران کودکی و از خانه در ذهن هرکسی نهادینه شده به طوری که او از این پس از پشت عینک های خاصی دنیا را مشاهده می کند نه با چشم واقع بینی. مسلما وقتی شما توانایی دیدن واقعیت های زندگی را آن گونه که واقعا هست نداشته باشید نمی توانید رابطه سالم برقرار کنید، نمی توانید در شغل خود با همکاران و کارفرما ارتباط درستی داشته باشید و …. اما اگر راهی باشد که بتوانید تله هایی که در طول مسیر زندگیتان بر شما تحمیل شده است را رها کنید چه؟

 

 

نشانه های نیاز شما به طرحواره درمانی

همانطور که گفته شد، تله های زندگی یا همان طرحواره ها، الگوهای اشتباه فکری یا شناختی است که به مرور زمان در ذهن فرد شکل گرفته است. و این الگو های اشتباه باعث شناخت اشتباه و در پی آن رفتار و واکنش اشتباه نسبت به مسائل می شود.تله های زندگی یا طرحواره ها اگر درمان نشوند، به مروز زمان گسترش پیدا می کنند و تبدیل به عادت شده و شخصیت فرد را دچار مشکل می نمایند. اما چه کسانی نیاز به درمان دارند؟ برای کسب آگاهی بیشتر درباره طرحواره درمانی کلیک کنید.

احتمالا در زندگی خود با احساساتی روبه رو شده اید که  شما را شگفت زده کرده است. گاهی احساس می کنید دیگران را دوست دارید تمام تلاش شما این است که آن ها را در رابطه نگه دارید اما نمی شود و آن ها بیشتر دور می شوند. در خلوت خود دچار تردید می شوید؛ واقعا چرا این احساس را دارم؟ چرا این رفتار را انجام دادم؟ خیلی ساده است گرفتار تله عشق و محبت، تله طردشدگی، تله دوست داشته شدن شده اید. نشانه های بارز گرفتاری در تله زندگی به شرح زیر است.

• زندگی شما شبیه دور تسلسل شده است. هرچه تلاش می کنید باز برمی گردید به نقطه اول چه در شغل چه ازدواج کم کم حس می کنید ایراد از شما است.
• بعضا مراجعین معترضند نسبت به این نکته که قبلا مراجعه داشته اند مدتی هم حالشان خوب بوده اما مجددا دچار عودمجدد یا بازگشت علائم شده اند.
• از خانواده ی نابسامانی جان سالم به در برده و جدا شده اید اما هنوز زخم های گذشته روی قلبتان سنگینی می کند.
• به شدت هیجانی رفتار می کنید علی رغم دارودرمانی یا روان درمانی کماکان رفتارهای تکانشی دارید.

 

تله های زندگی همه گیر هستند

تله های زندگی در همه ی انسان ها احتمالا وجود دارد. هرکسی از خانواده و والدین خود چند تله با خود برداشته است حتی اگر به وجود آن ها آگاه نباشد. اما زمانی که شما در یک بحث احساس می کنید باید حتما برنده شوید، زمانی که احساس می کنید باید حتما شما را دوست بدارند اگر یکی دو روز سراغی از شما نگیرند احساس بی ارزشی می کنید، پس شما گرفتار همین تله ها شده اید. فلسفه ی پشت این تله ها عدم امنیت روانی افراد است که متاسفانه به آن آگاه نیستند. تله ها چون پنهان هستند بارها و بارها تکرار می شوند.

 

 

انواع تله های زندگی

ممکن است شما بارها و بارها رابطه هایی داشته باشید که وقتی مورد بررسی قرار می گیرد الگویی مشاهده شده ناشی از این است که شما درگیر تله طردشدگی یا رها شدگی هستید. خبر خوب این که زمانی که شما متوجه این تله ها می شوید تقریبا نصف راه را رفته اید.
دانستن این که چه چیزی باعث انتخاب های اشتباه شما و ظهور رفتارهای عجیب شده است موجب آمادگی بیشتر شما در مواجهه دوباره با آن ها است. اما اگر کمک تخصصی در این زمینه نداشته باشید و با یک طرحواره درمانگر  در ارتباط نباشید بعید می دانم بتوانید در این تله ها گرفتار نشوید.
ممکن است شما حتی بدانید که چه تله هایی دارید اما درست زمانی که فکرش را نمی کردید باز هم گرفتار همان تله شوید. در ادامه با چندین تله از 18 تله زندگی آشنا خواهید شد. این که شما بدانید چه تله هایی را به طور فردی دارید یک قدم در درمان جلو افتاده اید.

 

1- طرحواره ایثار اولین تله زندگی

امکان دارد در زندگی هریک از ما مسائلی اتفاق افتاده باشد که با خود می گویم کاش هرگز این طور نشده بود. گاهی اوقات تصمیمی که قبلا گرفته اید امروز مشکلاتی را به بار آورده است. اشکالی ندارد که چنین مشکلاتی داشته اید، چالش همیشه در سفر زندگی بوده و هست. مشکل این جاست که تصمیم دارید نقش قربانی بودن را بازی کنید. افراد درگیر با تله ایثار، همیشه خود را قربانی دیگران می کنند. از امتیازات خود در برابر دیگران کوتاه می آیند و شرایط سخت را برای آسودگی دیگران تقبل می کنند.
به زودی متوجه می شوید تصمیمی که گرفته اید برای شما تبعاتی داشته است. پس از مدتی متوجه می شوند که تصمیماتی که گرفته اند اگر چه انسان دوستانه بوده ولی به خود آن ها آسیب های جدی وارده شده است.مثلا درباره ماندن در رابطه ای به خاطر طرف مقابل،  پس از اتمام رابطه توسط او، احساس می کنید چند سال از عمر خود را بیهوده پای او صرف کرده اید اگر احتمالا احساس خشم و ناراحتی دارید، به این دلیل است که شما گرفتار تله  یا طرحواره ایثار هستید.

 

2-رهایی از تله های زندگی | انتقام جویی

در مثالی که پیش تر در تله قربانی بودن گفته شد، اگر فرد میزان خشم بالایی داشته باشد و افکار انتقام جویانه داشته باشد و به دنبال انتقام پس از شکست عشقی برآید، گرفتار تله انتقام جویی شده است. همینطور اگر بخواهد طرف مقابل را به گونه ای آزار دهد یا خسارتی به او وارد آورد و یا او را اذیت کنید. تهدید کنید و … همه ی این ها اعمال انتقام جویانه ای است که در ذهن شما رخنه کرده و متاسفانه شما درگیر تله انتقام جویی نیز شده اید.

 

3- تله خاطرات تلخ

اگر شما کودکی سختی داشته اید مشکلاتی که دیگران برای شما ایجاد کرده اند و تاثیر آن هر روزه با شما است مثلا در کودکی با شما به حدی بد برخورد شده است که احساس خشم شدیدی نسبت به والدین خود دارید. یا در رابطه ی خود با همسرتان زجر زیادی کشیده اید و خسارت های زیادی متحمل شده اید، در این صورت شما گرفتار تله خاطرات تلخ شده اید.

 

4-رهایی از تله های زندگی | تفکر برنده خواهی

برای توصیف این تله همین یک جمله کافی است که: شما دوست دارید در هر بحث و هر موقعیتی برنده باشید! گاهی اوقات برنده شدن اصلا اهمیتی ندارد، گاهی همین که شما بدانید چه چیزی را دوست دارید و به آن باور دارید کافی است.

 

5- تله رها شدگی

زمانی که شما به طرز بیمارگونه و افراطی به دیگران چسبندگی پیدا می کنید، در هرجمعی که لازم به حضور شما نیست، حضور می یابید، رفتارهایی دارید که باعث می شوید برخلاف خواسته قلبیتان که دوست داشتن شما است، باعث دور شدن آن ها از خودتان می شوید متاسفانه گرفتار تله رهاشدگی شده اید. برای کسب آگاهی بیشتر درباره طرحواره طرد و رها شدگی کلیک کنید.

 

6- رهایی از تله های زندگی | شرم ونقص

مقابل آینه که می ایستید از چهره ی خود احساس بدی دارید احساس می کنید از ارزش چندانی برخوردار نیستید. باورتان نمی شود که دیگران به خاطر ارزشمندی هایتان بخواهند باشما رابطه صمیمی برقرار کنند، باور ندارید که در درون شما الماس نایابی وجود دارد که فردی را درگیر خودش کرده است و با رفتار خود او را از خود دور می کنید. آنقدر این رفتار را ادامه می دهید انقدر از خود بد می گوئید انقدر خودتان را دست کم می گیرید که طرف مقابل کم کم تحت تاثیر قرار گرفته و شما را طرد می کند. متاسفانه ویژگی هایی که گفتم از ویژگی های افرادی است که در کودکی مورد انتقادهای شدید قرار گرفته اند. این افراد گرفتار تله شرم و نقص هستند. این افراد دچار خود انتقادگری افراطی نیز هستند.

 

7- تله مُحق بودن (استحقاق)

کسانی که در دوران کودکی زیادی از حد لوس و نازپرورده تربیت شده اند، توسط والدینشان از سختی ها دور شده و آن ها به جای فرزندانشان مسئولیت آن ها را به گردن می گرفتند متاسفانه فرزندانی تربیت کرده اند که احساس می کنند دنیا باید در مقابل عظمت آن ها و خاص و منحصر به فرد بودنشان تمام قد در خدمتشان باشد. این افراد خودشان را خیلی همه چیز دان می دانند. به طور کلی افرادی ناشکیبا، بی انضباط و … هستند. نتیجه چنین تفکراتی خودشیفتگی پنهان و گرفتاری فرد درگیر تله استحقاق است. همیشه منتظر بهترین خدمات از سمت دیگران و دنیا باشد. از آن جایی که دنیا به طور کلی محیطی است لبریز از سختی و گرفتاری و اساسا زندگی بشر بر پایه رنج بنا شده است، دچار شکست های پی در پی خواهند شد.

 

8- تله خویشتن داری ناکافی

احتمالا اگر تکانشی رفتار می کنید یعنی ناگهان تصمیم می گیرید همان زمان هم عمل می کنید به نوعی هیجانی رفتار می کنید گرفتار تله عدم خویشتن داری هستید. تمرکز داشتن برای این افراد به مدت طولانی سخت است زیرا مدام ذهن شما به این سو و آن سو پرواز می کند و مدام در حال تولید تکانه است. به این دلیل دوست دارید به کار دیگری مشغول شوید. اساسا چون تکانشی رفتار می کنید و به عاقبت رفتار خود فکر نمی کنید متاسفانه مداوم دچار مشکل می شوید. بهتر است مراقب باشید و به فکر طرحواره درمانی باشید چرا که رفتارهای تکانشی عاقبت شما را گرفتار اعتیاد، با حرص و ولع غذا خوردن، روابط جنسی پرخطر و سایر رفتارهای مشکل آفرین می کند.

 

9- تله انزوای اجتماعی

اگر شما قرار است در مقابل هم کلاسی هایتان کنفرانس بدهید اما توانایی آن را ندارید، دچار اضطراب اجتماعی می شوید درنتیجه از پذیرفتن چنین مسئولیت هایی دوری می گزینید. اما دوری تا به کی؟ شما احساس می کنید هیچ کس شبیه شما نیست و تنها شما هستید که چنین ویژگی هایی دارید از بودن در کنار افراد جدیدی که مجبور به معاشرت با آن ها هستید عصبی می شوید. زیرا دائما نگران این هستید که دیگران در مورد شما چه فکر می کنند. اگر مراقب این تله نباشید نسبت به دیگر تله ها می تواند شغل شما را هدف گرفته با این کار نه تنها امنیت روانی بلکه امنیت مالی شما را مختل کند. در همه ی موقعیت های اجتماعی دوری کردن امکان پذیر نیست پس بهتر است به فکر یک جلسه طرحواره درمانی باشید.

 

 

رهایی از تله های زندگی | سبک های مقابله ای در مواجهه با تله ها

هر فردی در مواجهه با این طرحواره ها چندین سبک مقابله ای از خود نشان می دهند. شامل تسلیم، اجتناب، جبران افراطی.

• تسلیم به معنای پذیرش محض و بدون چون و چرا است .
• اجتناب که مشخص است به معنای دوری گزینی است.
• جبران افراطی یعنی مخالفت و جنگیدن.

از ترکیب 18 تله ای که تا کنون کشف شده با این سه سبک مواجهه؛ 54 وضعیت مختلف ممکن است در زندگی هر یک از ما اتفاق بیوفتد. این بدان معنا است که ممکن است یکی از این وضعیت ها در زندگی هریک از انسان ها رخ دهد. بگذارید مثالی بزنیم تصور کنید یک نفر دارای طرحواره شکست است و تصور می کند که هرکاری کند اول و آخر در زندگی او یک بازنده است.  اگر ذهن این فرد، سبک مقابله ای تسلیم را انتخاب کند، این یعنی تباهی مطلق! به این معنا که این فرد هرتلاشی کند به شکست می انجامد چرا که باور او به این شکل است که هرکاری کند از جمله تحصیل، ازدواج، شغل و … همگی منجر به شکست خواهد شد و خود شکستش را رقم می زند.
پس از اینکه به شناخت اجمالی نسبت به طرحواره ها رسیدید و سبک های مقابله ای را مورد بررسی قرار دادید، نوبت به شناخت روش های درمانی طرحواره ها می رسد.

طرحواره درمانی برای رهایی از تله های زندگی

اگر درمانگر رویکرد شناختی رفتاری را اتخاذ کند از تکنیک های مخصوص این رویکرد یعنی CBT ACT استفاده می کند. اگر درمانگر از روش تجربی و گشتالتی استفاده کند، احتمالا روش درمان هیپنوتراپی و روان تحلیل گری خواهد بود. اما معروف ترین درمان تله های شناختی طرحواره درمانی است.
طرحواره درمانی یکی از شیوه های روان درمانی است که به نوعی تلفیقی از انواع روش های درمانی محسوب می شود. جفری یانگ روانشناسی است که این روش را پایه گذاری کرده است.

 

شناخت نیازهای هیجانی برای طرحواره درمانی

دلبستگی ایمن: از ابتدای عمر تا سه سالگی ضروری است. متاسفانه در کودکانی که دارای مراقبان متعدد بوده اند یا کودک را مورد بی مهری قرارداده اند عدم دلبستگی ایمن شکل گرفته که به معنای نداشتن امنیت روانی، ثبات، محبت و پذیرش است.
استقلال: معمولا در منابع روانشناسی مداوم تکرار شده است که اجازه دهید کودکان مستقل باشند. والدینی که تا سنین بالا کودک خود را دستشویی می برند یا نزد خود می خوابانند یا غذا به دهان آن ها می کنند و لباس هایش را می پوشانند، عملا بال های آن کودک را چیده اند، پس بهتر است از همین حالا به فکر درمان وابستگی کودک خود باشند.
آزادی در بیان نیازها و هیجان های سالم:در حالت مطلوب والدین باید اجازه دهند کودکان نیازهای خود را ابراز کنند و هیجان های سالم خود را بروز بدهند. در غیر این صورت کودک به مروز خواسته های خود را بی ارزش تلقی می کند که در نتیجه احتمالا در آینده در چنین کودکانی طرحواره های اطاعت یا معیارهای سختگیرانه شکل بگیرد. برای کسب آگاهی بیشتر درباره طرحواره بازداری هیجانی کلیک کنید.
خودانگیختگی وتفریح: کودکان نیاز دارند به عشق و محبت والدین، دوستی با همسالان، و بازی و تفریح. اگر کودکان در شرایطی بزرگ شوند که هیچ کس با آن ها بازی نکند، برای آن ها برنامه تفریحی طراحی نشود، محبت و همدلی نباشد عشق دریافت نکند احتمالا طرحواره محرومیت هیجانی یا انزوای اجتماعی خواهد داشت.
محدودیت های واقع بینانه: در بحث تربیت کودک با مبحثی رو به رو هستیم به نام « سبک های فرزند پروری » که شامل مقتدرانه، سهل انگارانه، استبدادی و .. است. اگر والدین زیادی از حد سهل انگارانه رفتار کنند، هیچ حد و مرزی برای رفتار او قائل نشوند کودک برای نیازهای دیگران به هیچ وجه ارزشی قائل نخواهد شد و دچار طرحواره استحقاق خواهد شد.

 

 

 

مراحل طرحواره درمانی برای رهایی از تله های زندگی

اول از همه طی یک جلسه مصاحبه میان شما و روانشناستان مشخص می شود که اصلا طرحواره ها و تله های زندگی شما عمیق است یا ضعیف و برنامه کار چیست.

 

1-کنکاش گذشته

احتمالا مثل ازمایش فشار عمل می کند بسیار سخت است که درمانگر شما را به دتبال کنکاش در گذشته ها بفرستد اما اجتناب ناپذیر است. شما باید به گذشته خانوادگی تان رجوع کرده تصور کنید از کجا و کی طرحواره … در شما فعال شده است.

 

2-اثبات نادرستی درک شما

حالا درمانگر شما رو به دنبال جمع کردن علائم و شواهد می فرستد. می خواهد بداند شما درست تصور کرده اید و سعی در اثبات نادرستی تله های شما دارد. اگر درمانگر کار خود را خوب انجام داده باشد داشتن شواهد هم کافی است.

 

3-تخلیه روانی

این مرحله هم کمی سخت است. اما قطعا شما می توانید. درمانگر به شما کمک می کند تا آن کودک درون آسیب دیده وجودتان را با راه های خاصی تسکین دهید. اصطلاحا سعی داریم پرونده باز در ذهن شما نماند. هر آنچه که هست تمام شود. راه های این کار هم نامه نوشتن برای کسی است که در گذشته مسبب رنج امروز شما است. می توانید ویس گرفته طوری که انگار دارید به او حرف می زنید آن حس آسیب دیدگی را تخلیه کنید. برای کسب آگاهی بیشتر از روند طرحواره درمانی از مشاوره تلفنی کلیک کنید.
در آخرین مرحله درمانگر سعی می کند روی رفتار شما اصلاحاتی ایجاد کند. درمانگر به شما کمک می کند تا آن پاسخ های مخربی که در گذشته به محرک های تله ها می دادید را تغییر دهید و پاسخ های جدید سالمی را بسازید.

به یاد داشته باشید یادگیری مستلزم تمرین و کوشش بسیار است. اگر یادگیری الگوهای جدید توسط طرحواره درمانگرتان را رها کنید نمی توانید با تله های ریشه دار قدیمی دست و پنجه نرم کنید. بهترین گزینه برای درمان را متخصص روانشناسی تشخیص خواهند داد. برای کسب آگاهی بیشتر در زمینه تله های زندگی و طرحواره درمانی از مشاوره روانشناسی کلیک کنید.

 

 

 

منبع