اختلال شخصیتی که در روان شناسی به نام نئوفیلی یا نئوفیلیا شناخته می‌شود و به معنای عشق و اشتیاق به چیزهای جدید و بدیع است.
تنوع طلبی به تمایل فرد برای جستجوی تنوع، تغییر و تازگی در تجربیات زندگی اشاره دارد. فرد تنوع طلب معمولاً از تکرار و یکنواختی گریزان است و همواره به دنبال تجربه‌های جدید، محرک‌های متفاوت و تغییر در الگوهای زندگی خود می‌باشد.
نکته مهم این است که تنوع طلبی لزوماً جنبه منفی ندارد و بسته به شدت، حوزه‌های بروز و تأثیر آن بر زندگی فرد، می‌تواند طیفی از رفتارهای سالم تا ناسالم را در بر بگیرد.
علت تنوع طلبی
- عوامل ژنتیکی و شخصیتی:
تنوع طلبی می‌تواند تا حدی ریشه ژنتیکی داشته باشد. ویژگی‌های شخصیتی مانند برون‌گرایی، گشودگی نسبت به تجربه و میل به هیجان و ماجراجویی با تنوع طلبی ارتباط دارند.
- کمبود محبت و توجه:
دخترانی که در کودکی با کمبود محبت، بی‌توجهی یا طرد شدن روبرو شده‌اند، ممکن است در بزرگسالی به دنبال پر کردن این خلأ عاطفی از طریق روابط متعدد باشند.
- تأثیرات دوران کودکی:
تجربیات آسیب‌زا مانند خیانت یا شکست در روابط عاطفی دوران کودکی و نوجوانی می‌تواند منجر به شکل‌گیری تنوع‌طلبی در بزرگسالی شود.
- عدم رضایت از رابطه:
نبود صمیمیت، توجه، و رضایت عاطفی در روابط فعلی، به‌خصوص در زندگی مشترک، می‌تواند فرد را به سمت جستجوی هیجان و توجه در خارج از رابطه سوق دهد.
- اختلالات شخصیتی:
برخی اختلالات شخصیتی می‌توانند زمینه‌ساز تنوع‌طلبی باشند.
- پایین بودن اعتماد به نفس:
کمبود عزت نفس و احساس بی‌ارزشی می‌تواند فرد را به سمت روابط متنوع سوق دهد تا توجه و تأیید دیگران را جلب کند.
- تأثیر رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی:
دسترسی به الگوهای مختلف زندگی و نمایش زندگی‌های هیجان‌انگیز در شبکه‌های اجتماعی می‌تواند باعث ایجاد تصور عدم رضایت از زندگی فعلی و افزایش تنوع‌طلبی شود.
- یکپارچگی و تکرار:
احساس یکنواختی و تکرار در زندگی روزمره، به‌خصوص در روابط عاطفی، می‌تواند فرد را به دنبال هیجان و تازگی سوق دهد.
- تأثیرات فرهنگی:
هنجارها و انتظارات فرهنگی نقش زنان را در جوامع مختلف شکل می‌دهند و گاهی زنان را به سمت تنوع‌طلبی سوق می‌دهند.
- ترس از دست دادن و وابستگی:
ترس از دست دادن افراد مهم زندگی و یا ترس از وابستگی شدید به دیگران می‌تواند منجر به تنوع طلبی شود. در این موارد، فرد برای اجتناب از وابستگی و آسیب‌پذیری، از تعهد و صمیمیت عمیق در روابط اجتناب می‌کند.
تنوع طلبی چیست؟
راه‌های شناختن فرد تنوع طلب:
- در کنار او امنیت عاطفی ندارید و احساس می‌کنید هر لحظه ممکن است شما را ترک نماید.
- احساس هیجان‌خواهی و ریسک‌پذیری بالایی دارد و به هیچ چارچوبی پایند نیست.
- در روابط خود با افراد نامحرم هیچ قید و بندی ندارد.
- به طور ناگهانی، نسبت به ارتباط با همسر خود بی‌میل می‌شود.
- تجربه روابط متعدد خارج از چارچوب زندگی زناشویی دارد.
- به پورنوگرافی و سایت‌های مستهجن علاقه نشان می‌دهد.
- ممکن است به اختلالات جنسی و شخصیت مبتلا باشد.
- با همسر خود ناسازگار است و پیوسته نارضایتی خویش را ابراز می‌کند.
- تنوع طلبی ممکن است از نشانه های مردی که شما را برای رابطه میخواد، باشد.
انواع تنوع طلبی در روانشناسی
- تنوع طلبی عاطفی
تنوع طلبی عاطفی به تمایل فرد برای تجربه روابط عاطفی متعدد یا متنوع اشاره دارد. افراد دارای این نوع تنوع طلبی معمولاً از عمق و تعهد در روابط گریزان هستند و به دنبال هیجان و تازگی در روابط عاطفی خود می‌باشند.
- تنوع طلبی شغلی
تنوع طلبی شغلی به تمایل فرد برای تغییر مداوم شغل، حرفه یا محیط کاری اشاره دارد. افراد دارای این نوع تنوع طلبی معمولاً از ثبات شغلی گریزان هستند و به دنبال تجربه‌های شغلی جدید و متنوع می‌باشند.
- تنوع طلبی محیطی
تنوع طلبی محیطی به تمایل فرد برای تغییر مداوم محیط زندگی، مسافرت‌های مکرر یا جابجایی‌های متعدد اشاره دارد. افراد دارای این نوع تنوع طلبی از یکجانشینی و ثبات محیطی گریزان هستند و به دنبال تجربه محیط‌های جدید و متنوع می‌باشند.
- تنوع طلبی تجربی
به تمایل فرد برای تجربه فعالیت‌ها، سرگرمی‌ها و رویدادهای متنوع اشاره دارد. افراد دارای این نوع تنوع طلبی از روتین و عادت گریزان هستند و به دنبال تجربه‌های جدید و هیجان‌انگیز می‌باشند.
- تنوع طلبی مصرفی
تنوع طلبی مصرفی به تمایل فرد برای خرید و استفاده از محصولات و برندهای متنوع اشاره دارد. افراد دارای این نوع تنوع طلبی از وفاداری به یک برند یا محصول خاص گریزان هستند و به دنبال تجربه محصولات و برندهای جدید می‌باشند.
((تفاوت تنوع طلبی در زنان و مردان))
به طور کلی تفاوت خصوصیت تنوع طلبی میان زنان و مردان را می توان اینطور ارزیابی کرد. خصوصیت تنوع طلبی زنان بیشتر خود را در ظاهر آنها نشان می دهد به عنوان مثال یک زن تنوع طلب:
- مدام در حال خرید لباس های جدید است.
- مدام تلاش می کند چهره اش را با مدل موی جدید و آرایش های متنوع تغییر دهد.
- میشه از ظاهر خود ناراضی بوده و همواره چشمش به استایل و پوشش و ظاهر زنان دیگر است.
- همواره برای تغییر دکور خانه ای که زندگی می کند، تلاش می کند.
- با علاقه بسیار شدیدی به دنبال مد در شبکه های اجتماعی، ژورنال ها و شبکه های ماهواره ای است.
این در حالی است که می توان تنوع طلب بودن مردان را بیشتر موضوعی باطنی در نظر گرفت. به عنوان مثال، یک مرد تنوع طلب:
- احساسات به شدت متغیری در مورد زنان دارد.
- خیلی زود عاشق شده و خیلی زود هم احساساتش تغییر می کند.
- مدام به دنبال یک موقعیت شغلی جدید است.
- روابط جنسی با زنان مختلف را به حضور در یک رابطه صرف ترجیح می دهد.
- دیدگاهش در مورد موضوعات مهم زندگی خیلی زود دچار تغییر می شود.
- سعی در فرار از مسئولیت داشته و زندگی مجردی را به دوران تاهل ترجیح می دهد.
(تنوع‌طلبی در زندگی روزمره)
راهکارهای درمان تنوع طلبی:
- ارزیابی و تشخیص:
اولین قدم، ارزیابی دقیق الگوهای تنوع‌طلبی توسط یک روانشناس یا مشاور برای تشخیص ریشه‌های آن است.
- افزایش خودآگاهی:
از طریق تکنیک‌هایی مانند یادداشت روزانه و تحلیل رفتار، فرد به شناسایی محرک‌ها و پیامدهای تنوع‌طلبی خود کمک می‌کند.
- اصلاح باورها و طرحواره‌ها:
درمان شناختی-رفتاری (CBT) به شناسایی و تغییر باورهای ناکارآمد مانند “من هرگز راضی نخواهم شد” که ریشه تنوع‌طلبی هستند، کمک می‌کند.
- آموزش مهارت‌های تنظیم هیجان:
یادگیری مهارت‌هایی مانند ذهن‌آگاهی و تحمل پریشانی، به افراد کمک می‌کند هیجانات منفی را بهتر مدیریت کنند و تکانش‌های خود را کنترل نمایند.
- کار با ترس‌ها و اضطراب‌ها:
در صورتی که تنوع‌طلبی با ترس از صمیمیت و تعهد همراه باشد، مواجهه تدریجی با صمیمیت و آموزش مهارت‌های ارتباطی می‌تواند موثر باشد.
- ایجاد ساختار و معنا در زندگی:
یافتن اهداف، ساختار بخشیدن به زندگی و پر کردن اوقات فراغت با فعالیت‌های لذت‌بخش، می‌تواند نیاز به تنوع‌طلبی ناسالم را کاهش دهد.
- تغییر در فعالیت‌های روزمره:
جایگزینی فعالیت‌های تکراری با کارهای جدید و متنوع می‌تواند به ایجاد حس تازگی و رفع خستگی کمک کند.
- ارتباطات سالم:
برقراری ارتباط صادقانه و آرام با همسر و بیان احساسات در فضایی همدلانه، باعث درک متقابل و کاهش مشکلات می‌شود.
- تقویت مهارت‌های ارتباطی:
بهبود ارتباطات و تقویت ارتباط با دیگران می‌تواند به ایجاد روابط سالم‌تر و کاهش نیاز به تنوع‌طلبی کمک کند.
- به مشاوره مراجعه کنید:
به شما پیشنهاد می کنیم حتما به یک مشاور یا روانشناس مراجعه کنید و وضعیت خود را به صورت کامل برای او توضیح دهید. یک مشاور و روان شناس خوب قطعا می تواند راهکارهای خوبی را برای ترک اختلال تنوع طلبی تان ارائه دهد.
- دارودرمانی:
در برخی مواقع از داروهایی برای کاهش وسواس‌های فکری و میل جنسی فرد استفاده می‌شود تا شخص بتواند رفتارهای پرخطرش را کنترل کند.
نتیجه‌گیری
تنوع طلبی یک ویژگی شخصیتی است که می‌تواند هم جنبه‌های مثبت و هم جنبه‌های منفی داشته باشد. تنوع طلبی سالم می‌تواند به رشد، یادگیری، خلاقیت و غنای تجربه کمک کند، در حالی که تنوع طلبی ناسالم می‌تواند به بی‌ثباتی، آشفتگی و مشکلات در روابط منجر شود.
اگر احساس می‌کنید تنوع طلبی شما خارج از کنترل است و زندگی شما را دچار آشفتگی کرده است، مشاوره با یک روانشناس یا مشاور می‌تواند به شما در مدیریت بهتر آن کمک کند. با درک بهتر این ویژگی شخصیتی و یادگیری مهارت‌های مدیریت آن، می‌توانید از مزایای تنوع طلبی سالم بهره‌مند شوید و در عین حال، از پیامدهای منفی تنوع طلبی ناسالم اجتناب کنید.
سوالات متداول
- آیا تنوع طلبی یک اختلال روانی است؟
خیر، تنوع طلبی به خودی خود یک اختلال روانی نیست، بلکه یک ویژگی شخصیتی است که می‌تواند در طیفی از سالم تا ناسالم قرار گیرد. البته در برخی موارد، تنوع طلبی شدید و ناسالم می‌تواند با برخی اختلالات روانی مانند اختلال شخصیت مرزی، اختلال شخصیت ضداجتماعی یا اختلالات مصرف مواد همراه باشد.
- آیا تنوع طلبی ژنتیکی است یا اکتسابی؟
برخی از مطالعات نشان می‌دهند که ویژگی‌های شخصیتی مانند برون‌گرایی و میل به هیجان که با تنوع طلبی مرتبط هستند، می‌توانند تا حدی ژنتیکی باشند. با این حال، تجربیات زندگی، تربیت و محیط اجتماعی-فرهنگی نیز نقش مهمی در شکل‌گیری تنوع طلبی دارند.
- آیا تنوع طلبی می‌تواند با افزایش سن تغییر کند؟
بله. برخی از مطالعات نشان می‌دهند که تنوع طلبی در جوانی بیشتر است و با افزایش سن، تمایل به ثبات و پایداری افزایش می‌یابد. با این حال، این یک قاعده کلی است و استثنائات زیادی دارد. برخی از افراد ممکن است با افزایش سن و تجربه، تنوع طلبی بیشتری را توسعه دهند.
- چگونه می‌توانم بفهمم تنوع طلبی من سالم است یا ناسالم؟
برای تشخیص سالم یا ناسالم بودن تنوع طلبی، به پیامدها و تأثیرات آن بر زندگی خود توجه کنید. اگر تنوع طلبی شما به رشد، یادگیری، شادی و رضایت بیشتر منجر می‌شود و با ارزش‌ها و اهداف بلندمدت شما همسو است، احتمالاً سالم است. اما اگر باعث آشفتگی، بی‌ثباتی، تخریب روابط ارزشمند یا آسیب به خود و دیگران می‌شود، احتمالاً ناسالم است.
- آیا طرحواره تنوع طلبی قابل درمان است؟
طرحواره تنوع طلبی، مانند سایر طرحواره‌های ناسازگار اولیه، قابل درمان است، اگرچه این فرآیند معمولاً زمان‌بر و نیازمند تلاش و تعهد است. طرحواره درمانی، درمان شناختی-رفتاری، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و سایر رویکردهای روان‌درمانی می‌توانند به اصلاح طرحواره تنوع طلبی و مدیریت رفتارهای ناشی از آن کمک کنند.
نویسنده مقاله: ریحانه احمدی
